Minggu, 04 Mei 2025

PUISI BALI ANYAR - KURIKULUM MERDEKA



Tetuek Puisi Bali Anyar lan Panglimbak Puisi Bali Anyar

Puisi Bali Anyar inggih punika sinalih tunggil kria sastra bali anyar sanē nēnten kaiket oleh uger-uger sakewanten kaiket antuk wirama sanē masusun mapada miwah macarik. Puisi Bali Anyar puniki  taler kewastanin antuk puisi Bali modērn. Wangun puisi Bali anyar metiosan ring wangun pupuh, kidung, utawi wirama sanē sampun kaiket antuk uger-uger. Puisi Bali Anyar yening rerehang ring panglimbak kasusastraan Bali, ngeranjing ri sajeroning kasusastraan Bali anyar sanē polih pengaruh saking kasusastraan modērn sanē embas saking kebudayaan Barat Eropa. Puisi Bali Anyar ngaeit medal duk warsa 1959, sane kacihnayang antuk medalnyanē puisi pakaryan Suntari PR sanē mamurda ”Basa Bali” sanē munggah ring majalah Mēdan Bahas Yogyakarta.

 

Unsur Intrinsik Puisi Bali Anyar

Unsur intrinsik ring puisi Bali anyar puniki inggih punika :

1.     Murda (judul)

Murda puniki mangdanē manut ring tema sane sampun kasayagayang.

2.     Unteng (tēma)

Daging puisi mangda manut ring tēma.

3.     Wirama

Suara Miwah intonasi sanē becik daweg ngwacēn puisi.

4.     Wirasa

Penghayatan mangda becik, mangda pamiarsa kalulut.

5.     Wangun Puisi

Wangun puisi sanē kasurat mangda becik.

6.     Baris Lengkara

Kruna-kruna sanē kasusun ring acarik utawi apada mangda lengut.

7.     Kosa Basa

Kosa Basa sanē kaanggēn cendet, nēnten sekadi ngaryanin cerita.

 

Ngeresepang Tetikes Ngwacēn Puisi Bali Anyar

Tetikes ri kala ngwacēn puisi Bali anyar inggih punika, sekadi :

1.     Wicara

Daging miwah unteng puisi sanē jagi kawacēn.

2.     Wirasa

Penghayatan ritakala ngwacēn puisi.

3.     Wirama

Suara miwah intonasi mangda manut ring daging puisi.

4.     Wiraga

Paripolah angga sarira.

5.     Wates Lengkara

Tanjek bebaosan mangda sumeken tetuek mieah unteng puisinē.

 

Nyurat Puisi Bali Anyar

Sanē patut kauratiang ri kalaning nyurat puisi Bali anyar inggih punika :

1.     Tēma

Patut ēling ring unteng utawi tēma sanē pacang kaunggahang.

2.     Diksi

Uratiang indik diksi sekadi ngrereh kruna utawi lengkara sanē anut lan sida nuldul sang sanē ngwacēn.

3.     Rima

Ri kala ngrereh kruna taler kautsahayang mangda nentēn rima ring panguntat cariknyanē.

4.     Piteket

Mangda puisi sanē kakaryanang mataksu jangkepin antuk piteket.

 


Contoh Puisi Bali Anyar :

 

             Basa Bali

(Cipt. Suntari PR)

Tan uning titiang ring karanan ipun,
Suksman titiange kategul antuk benang sutra,
Ngranjing manyusup tulang ngantos ka sumsum, 
Sane dados bagian awak titiange.

Sareng maurip saking ayunan ngantos kelih,
Seduke ngipi, mamanah tur ngamedalang rasa,
Ring sajeroning basa ibu,
Manah titiange sampun kelih antuk cayane,
Kaborbor sukman titiange antuk cayane,
Titiang manggihin pribadin titiange,

Titiang magubugan ring masyarakat,
Terus masemetonan sareng sawitra,
Baktin titiang ring rerama nenten ja kirang,
Kasih-kinasih sareng alit-alite, 
Sane encen kirang kapikayunin,

Titiang nyelipang raos anyar,
Anggen titiang payas sane cocok ring kala puniki,
Kapanggih rupanipun ngenyagang manah.






Kaketus saking :

Buku Pengembangan Materi Sadhu Sastra Basa Bali

Semester Genap, Kurikulum Merdeka

Penyusun :

1. Putu Reland Dafincy Tangkas, S. S., M. Hum.

2. Made Reland Udayana Tangkas, S. S., M. Hum.

3. I Gede Sudiarta, S. S., M. Pd.


Kaunggah olih : I Gusti Ayu Agung Bintang Vitriani Kusuma

 

 


PUISI BALI ANYAR - KURIKULUM MERDEKA

Tetuek Puisi Bali Anyar lan Panglimbak Puisi Bali Anyar Puisi Bali Anyar inggih punika sinalih tunggil kria sastra bali anyar sanē nēnten ...